Afbeelding

Waarborgen van het welzijn van je paard

Welzijn

Als paardenhouder ben je verantwoordelijk voor het welzijn en de gezondheid van je paard. Wat kun je als eigenaar doen om de gezondheid zoveel mogelijk te waarborgen? Dit zit hem vooral in de preventie en een goede relatie met zorgverleners, zoals onder andere de dierenarts.

Zorg én management

Wettelijke maatregelen en advies van dierenartsen bieden een kader voor de verzorging van je paard. Echter, de belangrijkste factoren voor de gezondheid en het welzijn van je paard zijn de zorg en het management die jij als paardenhouder biedt. 

Dit betekent dat je je bewust moet zijn van de welzijnsbehoeften en de gezondheidseisen van paarden. Daarnaast moet je in staat te zijn om in alle omstandigheden zorg te dragen voor het welzijn van je paard. Het spreekt voor zich dat je dus tijdig tekenen van nood of een slechte gezondheid moet kunnen herkennen en kennis moet hebben van elementaire eerste hulp. Maar de eerste stap voor een gezond paardenleven ligt in de preventie van aandoeningen, ziektes of mogelijke ongemakken.


© DigiShots

  • Welke preventieve maatregelen zijn er?
  • Vaccineer je paard tegen ziektes en zorg voor een doordacht ontwormingsplan in overleg met jouw erkende paardendierenarts. Deze dierenarts heeft een certificaat waarmee hij bewijst dat hij zijn kennis bijhoudt en op de hoogte is van de ontwikkeling van de paardengeneeskunde.
  • Zorg dat een erkende hoefsmid de hoeven van je paard behandelt en in overleg de beste hoefbehandeling toepast. Contoleer daarnaast regelmatig de onderzijde van de voeten op voorwerpen die daar niet thuis horen.
  • Laat het gebit van je paard minimaal een keer per jaar controleren door een erkende gebitsverzorger.
  • Staat je paard in de wei?  Ga dan dagelijks langs om te controleren of hij voldoende voedsel en drinkwater ter beschikking heeft. Check je paard ook op wondjes.
  • Neem maatregelen om insecten zoveel mogelijk te weren en te bestrijden. Zij kunnen ziektes meenemen.
  • Houd er bij introductie van nieuwe paarden altijd rekening mee dat ze de andere paarden met ziekten kunnen besmetten. Neem preventieve maatregelen voor bijvoorbeeld huid- en worminfecties.Zorg voor voldoende hygiëne op stal: een schone stal trekt minder insecten aan. Maak regelmatig de voer- en drinkbak schoon en check ook de Parasietenwijzer.
  • Zorg voor een schone, droge stal en goede ventilatie.
  • Maak de stallen een paar keer per jaar volledig schoon en desinfecteer oppervlakten waar mogelijk. Besteed daarbij ook zeker aandacht aan lastig bereikbare plaatsen (zoals hoeken en mestputjes). Vergeet hierbij ook niet om het gereedschap, zoals riek en poetsmaterialen, schoon te maken.
  • Zorg dat het zadel en het overige harnachement goed passen en schakel minstens één keer per jaar een gekwalificeerde zadelpasser in.


Passend tuig en hanarchement is belangrijk voor het paardenwelzijn- Foto: Isa Wessels

Wanneer moet je contact opnemen met de dierenarts?

Neem altijd contact op met de dierenarts bij acute gezondheidsproblemen en als er tekenen zijn van veranderende gezondheid. De dierenarts kan de ernst van de situatie inschatten. Je belt je dierenarts bijvoorbeeld:

  • bij acute buikpijn / koliek;
  • bij ernstige bloedingen, een vermoeden van botbreuken en schade aan de ogen;
  • als je paard niet kan gaan staan en/of goed kan bewegen;
  • als je paard zijn gewicht op één van zijn benen laat rusten;
  • als je paard bulten op zijn lichaam krijgt;
  • als je paard kreupel of zwalkend gaat lopen;
  • als je paard dikke benen of zwellingen heeft;
  • als je paard langdurig of abnormaal veel zweet;
  • bij een hoge lichaamstemperatuur (hoger dan 39°C);
  • als je paard angstig of rusteloos is en zijn eetlust verliest;
  • bij alle andere tekenen van acute pijn of letsel;
  • als je paard in ademnood is;
  • als de ogen van je paard tranen of als hij een of beide ogen dichtknijpt.


Schakel de dierenarts in als het paard het nodig heeft. Foto: Sabine Brose/galoppfoto.de

Ziektepreventie op een paardenbedrijf

Zeker als bedrijf heb je er alle belang bij om ziekteverwekkers buiten de deur te houden. Neem daarom de volgende preventieve maatregelen:

  • Houd groepen paarden zoveel mogelijk gelijk in samenstelling. Dit beperkt de onrust in de groep en verkleint de kans op besmetting met overdraagbare ziekten. Maak hierbij onderscheid tussen wedstrijdpaarden, fokpaarden en jonge paarden. Ook (recreatie)paarden die nooit van het terrein komen, kunnen een aparte groep vormen.
  • Als de bedrijfssituatie het toelaat, houd nieuwkomers of paarden die met (mogelijk) besmette paarden in aanraking zijn gekomen, op stal drie weken in quarantaine: hiermee houd je greep op de infiltratie van besmettelijke ziekten in je bedrijf. Check twee keer per dag de temperatuur van de geïsoleerde paarden, zodat je in geval van nood tijdig de dierenarts kunt bellen.
  • Verplaats zo weinig mogelijk paarden tussen verschillende bedrijven bij een eventuele uitbraak van een ziekte. Beperk ook contact met toeleverende bedrijven.
  • Licht je medewerkers voor bij een eventuele ziekteuitbraak en wijs hen op hun persoonlijke hygiëne (bijvoorbeeld handen wassen).
  • Ent de paarden op stal jaarlijks in tegen droes (alleen risicobedrijven vier keer per jaar), tetanus (minimaal een keer per twee jaar), Equine Influenza (flu), Equine Herpes Virus (EHV) and Equine Viral Arteritis (EVAEquine Influenza (een of twee keer per jaar) en het Equine Herpes Virus (alleen risicobedrijven).
  • Op wedstrijd is het belangrijk dat je paard geen rechtstreeks contact heeft met andere paarden. Laat hem niet aan soortgenoten snuffelen en gebruik je eigen wateremmer en voerbak.
  • Zorg voor een plek waar mensen hun handen kunnen wassen.
  • Om in geval van nood eerste hulp te kunnen bieden, moet er een ‘Eerste Hulppakket’ aanwezig zijn. Overleg – liefst voordat er zich een noodsituatie aandient – met je dierenarts over het gebruik van de thermometer, verbandmiddelen en desinfecteermateriaal.

Aanvullende regels voor paardenwelzijn

Om je paard een zo natuurgetrouw mogelijk bestaan te geven en te beschermen tegen aantasting van zijn dierenwelzijn, zijn er verschillende adviezen opgesteld, zoals:

  • Zieke en/of kreupele paarden moeten zich kunnen afzonderen van andere paarden.
  • Jonge paarden mogen met maar mate worden belast, aangepast aan hun leeftijd.
  • Het wordt afgeraden om de tastharen van je paard volledig te verwijderen.
  • Ook wordt afgeraden de haren aan de binnenzijde van de oorschelp af te scheren, omdat die de uitwendige gehoorgang beschermen.
  • Als je paard met bepaalde medicatie behandeld wordt, komt daarvan een aantekening in zijn paspoort.
  • Paarden (na 2004 geboren) met gecoupeerde staarten mogen in Nederland niet aan evenementen deelnemen, tenzij de staart om medische reden is gecoupeerd.
  • Paardenmarkten mogen alleen worden gehouden als dat gebeurt conform het protocol dat opgesteld is door de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde (KNMvD), Groep Geneeskunde Paard (GGP), de Sectorraad Paarden (SRP) en de Dierenbescherming (DB).


De haren aan de binnenzijde van de oorschelp scheer je beter niet, als je het paardenwelzijn voorop hebt staan© DigiShots 

Preventie

Of je nu een paardenbedrijf runt of eigenaar van een pony in een pensionstal bent, preventie blijft altijd een essentieel onderdeel van de aanpak van besmettelijke paardenziekten en een waarborg voor de gezondheid. Gezondheidsbegeleiding van paarden vraagt om registratie van routinebehandelingen, zoals het toedienen medicatie, vaccinaties en ontwormingen. Vraag je dierenarts om hulp als je niet precies weet hoe je dat moet aanpakken. Let wel op: veel medicijnen zijn gevaarlijk voor mensen, dus bij gebruik van die medicijnen bij je paard wordt het paard uitgesloten voor de slacht. Dat moet de dierenarts centraal en in het paspoort registreren.

Checklist bij gezondheidsinspectie

Check je eigen paard regelmatig ook zelf van dichtbij. Een grondige poetsbeurt kan ineens wondjes, kale plekken, bobbels of andere opvallende dingen blootleggen. Niet ieder pukkeltje is een ramp, maar ook hier geldt: een klein probleem is makkelijker op te lossen dan een ernstige kwaal. Hanteer de volgende checklist bij de gezondheidsinspectie van je eigen paard:

  • Is je paard gezond? Dan liggen de haren mooi aangesloten en glanst zijn vacht.
  • Hoe loopt je paard buiten in de wei of tijdens het longeren? Let vooral op de benen, de rug en de hals. Loopt hij anders dan anders, dan kan dit duiden op een gezondheidsprobleem.
  • Is de ademhaling van je paard na inspanning snel weer rustig? Zo ja, dan ademt hij acht tot twaalf keer per minuut.
  • Heeft je paard pijn, is hij bang of opgewonden? Dan kan dit een verhoogde hartslag tot gevolg hebben. Check de hartslag van je paard bij zijn onderkaak. Aan de binnenkant van de kaaktak loopt een slagader over een harde ondergrond (het kaakbot) en daar kan je met je vingertoppen de hartslag voelen. De hartslag in rust is bij een gezond paard 28 tot 40 slagen per minuut.
  • Heeft jouw paard koorts? Check regelmatig zijn temperatuur met een thermometer in zijn anus. De normale lichaamstemperatuur van een paard is 37,4 tot 38 graden Celsius. Met een beetje vaseline kun je de thermometer makkelijker inbrengen.
  • Beginnende verdikkingen snel opsporen? Voel dan elke dag even langs de benen en rug van je paard om te controleren of er geen verdikkingen voelbaar zijn. Dit kan een aanwijzing zijn voor een beginnende blessure die makkelijk erger wordt als je gewoon blijft door rijden.


Als je paard gezond is dan liggen de haren mooi glad- Foto: Sanne Wiering

Bron: Nederlands Hippisch Kenniscentrum 

Dit artikel is afkomstig van het Nederlands Hippisch Kenniscentrum. Op www.nhk.nl vind je artikelen over de meest uiteenlopende onderwerpen van gezondheid tot verzorging en van stalling tot transport. Het NHK is een initiatief van de Sectorraad Paarden en wordt door verschillende kennispartners ondersteund.  Foto: Shutterstock