Smaak (?)
"De dressuursport is en blijft een jurysport", is een veel gehoorde opmerking. En daar zit natuurlijk iets in, een kegeltje omver of een tijdsoverschrijding is meetbaar. Maar hoe beoordeel je de algemene indruk en presentatie? Hier speelt onbewust de persoonlijke smaak een rol.
Trots en vol zelfvertrouwen rijdt Tom met zijn tweespan de dressuurproef van de samengestelde menwedstrijd. Zijn kwaliteiten liggen vooral in de dressuur en hij heeft de laatste jaren flink geïnvesteerd in zijn aanspanning. Zijn nieuwe pony’s zijn netjes beleerd en goed opgeleid. Zijn tweewekelijkse lessen werpen vruchten af en zijn stalmanagement is goed. De donkerbruine, geschoren en gewassen pony’s zien er geweldig uit.
Aan elk detail is gedacht
Tom houdt van mooie spullen en zijn goede salaris en ambitie laten het toe om verder te investeren. Zijn nieuwe presentatiewagen is prachtig. Hij heeft hem besteld bij de koetsenbouwer met alle opties die hij belangrijk vindt en laten spuiten in een mooie neutrale kleur waar hij verschillende kleding bij kan dragen. Er prijkt een zelf ontworpen logo op met zijn initialen. Ook zijn tuig is van goede kwaliteit en op maat gemaakt voor de pony’s. Tom en zijn groom zijn beiden smaakvol sober en gedistingeerd gekleed in een maatpak zonder verdere tierelantijntjes, waarbij de metallic gloed in de cap iets chics en speels toevoegt aan het geheel. Aan elk detail is gedacht.
Een degelijke proef
De dressuurproef verloopt prima, een degelijke proef zonder fouten en Tom is tevreden. Natuurlijk zijn er punten die meer aandacht vragen en mag er in de toekomst, wanneer de proef nog beter bevestigd is, wellicht wat meer durf, lichtheid en ‘show’ aan toegevoegd worden. Maar dat is voor later en opgewekt besluit hij dat hij ‘s middags met een goed gevoel aan de vaardigheid kan beginnen.
Blij met tweede plaats, maar toch.....
Jurysport, het blijft een beetje geven en nemen
Wanneer de uitslagen bekend zijn, is Tom blij; hij is met een mooi puntentotaal als tweede geëindigd in de dressuur. Aan het eind van de dag haalt hij de protocollen op en bekijkt de beoordeling van de jury’s. Onderaan staan de cijfers voor ‘Presentatie en geschiktheid van de aanspanning’. Zijn ogen glijden bij de drie protocollen automatisch naar beneden en hij voelt zijn hart sneller kloppen. Leest hij dat goed? Een 8,5 van de hoofdjury op C, een bij 8 bij B, maar een 5,5 van de jury op E voor presentatie? Lijkt de 5 in het handschrift van de schrijfster naast de jury misschien veel op de 8 die hij een aantal regels eerder voor het uitstrekken heeft gehad? Nee …
Tom telt voor de zekerheid na of het puntentotaal klopt. Ja, de som klopt. Hij twijfelt wat hij moet doen. Langzaam komt er ook iets van verontwaardiging in hem op en hij besluit naar de jury van de 5,5 toe te gaan. Helaas, deze is al naar huis.
Vol goede moed naar de wedstrijd
Op een andere wedstrijd begint Tessa aan haar dressuurproef bij de vierspan pony’s. Ze heeft een kleine dressuur- en vaardigheidswedstrijd uitgekozen om te beginnen. Eigenlijk zijn de minimarathons haar specialiteit, maar ze wil beter worden in de dressuur. Omdat ze een hele stal op elkaar lijkende, bonte pony’s heeft, heeft ze nu ook een aardig dressuurspan weten samen te stellen. Haar wagen is weliswaar niet nieuw maar goed bijgehouden, de tuigen zijn goed op maat en alles is gepoetst.
Bont en blauw
Tessa houdt van vrolijke kleuren in haar teamkleding en de aquablauwe accenten die overal in het harnachement, de orennetjes en jasjes te zien zijn, vormen samen met de bonte pony’s een kleurig, maar keurig geheel. Ze kijkt tevreden, wat een werk was dat: vijf bonte pony’s scheren en wassen tot het laatste beetje ‘geel’ van de witte vlekpatronen af was. Want uiteraard moest de reservepony die ze heeft meegenomen er ook aan geloven. Elk puntje in het onderdeel dressuur dat ze extra weet te verdienen is meegenomen.
Ik herinner me jouw proef niet meer
Ze is tevreden over haar dressuurproef. Geen van de pony’s was storend aanwezig in het span en meer dan ze nu heeft laten zien zit er op dit moment nog niet in. De cijfers op het protocol zijn de cijfers die ze verwacht had. Het onderste rijtje trekt meer haar aandacht. Fijn, twee zessen en een zes-en-half, ze is op de goede weg! Maar jeetje zeg … een zes (en een klein ‘minnetje’ erachter) voor presentatie?? Tessa is teleurgesteld en gaat direct op de jury af. Ze bedankt deze eerst voor de correcte beoordeling van de uitvoering van de proef, maar komt dan op rustige toon terug op het cijfer voor presentatie. Tot haar grote verbazing antwoordt de jury: “Het spijt me, maar het was een lange dag vandaag …. ik kan me jouw proef niet herinneren.” Ondanks haar verwondering moet ze glimlachen: “De kleinste rubriek van de dag met een vierspan bonte pony’s en een in aquablauw gestoken team?” De jury blijft volhouden dat ze zich de aanspanning niet kan herinneren. Tessa gaat, ondanks haar prima prestatie, toch licht teleurgesteld naar huis.
Smaak speelt mee in beoordeling
In beide gevallen heeft een jurylid laten blijken ‘menselijk’ te zijn en een stukje smaak meegenomen te hebben in de beoordeling, naast ‘netheid, functionaliteit en geschiktheid’ van het geheel. Hoewel zij objectief moeten beoordelen zijn juryleden geen robots, met hun eigen gedachten, humeur en gevoel. De dressuur ís een jurysport en dan ontkomt de menner er niet aan dat er toch wellicht een stukje smaak of ‘vorm van de dag’ mee zal spelen.
Wanneer je het als menner niet eens bent met een cijfer, wat kun je dan doen?
Het staat de menner vrij om de jury aan te spreken en om uitleg te vragen.
Officials (waaronder juryleden) moeten tot een half uur na het einde van de laatste rubriek aanwezig blijven op het wedstrijdterrein en dat is de uitgelezen kans om feedback te vragen en tips te krijgen over de gereden proef en de beoordeling daarvan. Zij zijn opgeleid om ook mondeling feedback te geven en je kunt van hen verwachten een antwoord te krijgen op je vragen. Helaas komt het in de praktijk vaak voor dat je je protocol niet altijd binnen een half uur na de laatst gereden rubriek kunt ophalen en is de jury soms al naar huis voor je de proef kunt inzien.
Gesprek aangaan is goed
Tessa heeft er in haar geval alles gedaan wat op dat moment in haar mogelijkheden lag: de jury aanspreken en om uitleg vragen. Voor haar betekent dit dat er niet meer opties zijn. In het geval dat er slechts één jury aan de ring zit, heeft deze op dat moment altijd ‘gelijk’ gehad. Tessa kan bedenken dat ze de volgende keer iets aan haar presentatie verandert, maar dat is een keuze. Toch is het goed dat zij het gesprek is aangegaan, want ook de jury heeft een leermoment gehad. Hij of zij zal bij een volgende wedstrijd dit punt op het protocol opnieuw overwegen en nogmaals bij zichzelf te rade gaan of het een geheel objectieve beoordeling betreft. Ook juryleden willen zichzelf toetsen en verbeteren.
Hoofdjury aanspreken is altijd mogelijk
Tom had in zijn wedstrijd de mogelijkheid naar de hoofdjury toe te stappen, maar aangezien hij niet wist dat dat kon, had hij het nagelaten. Wanneer hij dit wel had gedaan, had de hoofdjury er op dát moment weinig meer aan kunnen veranderen, maar aan het eind van een wedstrijd komen de juryleden bij elkaar en evalueren de wedstrijd. Niet protocol voor protocol besprekend, maar als er gedurende de dag iets opvallends gebeurd is, zal dit besproken worden en kunnen zij zichzelf een volgende keer opnieuw toetsen op objectiviteit.
Dure sport
Aan de andere kant is het ook nodig dat juryleden zich realiseren dat het meedoen in deze tak van sport voor menners een kostbare en tijdrovende hobby is, zelfs wanneer zij geen wedstrijden rijden. Er moet veel geïnvesteerd worden voordat een span goed loopt: de aanschaf, verzorging en opleiden van paarden, regelmatig instructie nemen, de aanschaf van een ‘kar’, presentatiewagen en/of geschikte marathonwagen en het harnachement. Wanneer je daarnaast ook wedstrijden wil rijden, komen daar de vervoersmiddelen (auto, trailer en/of vrachtwagen) bij, de aankleding van menner en groom(s), de lidmaatschappen bij een vereniging en de KNHS, de startpassen, eventuele verzekeringen, inschrijfgelden ... Een menner moet er écht veel voor over hebben om aan de start van een wedstrijd te verschijnen.
Objectief beoordelen blijft moeilijk
Wanneer duidelijk te zien is dat een menner zijn of haar best heeft gedaan zijn aanspanning zo goed en netjes mogelijk te presenteren, verdient hij minstens de waardering van de jury, ongeacht in welke kleur hij aan de start komt. Daarbij verdient de menner uitleg op het protocol of bij navraag wanneer het cijfer tegenvalt, maar zeker bij een onvoldoende. Gelukkig komt net zo vaak voor dat een combinatie juist voordeel heeft bij de goede zin van een jury. Dressuuronderdelen objectief beoordelen blijft een moeilijke opgave en wanneer de jury een fijne dag heeft, zullen de cijfers wellicht vaker hoger uitvallen. Het blijft een beetje geven en nemen, en soms leren accepteren. Even slikken en weer doorgaan!
